Hoogbegaafde kinderen en beelddenkers denken topdown. En leren dus ook topdown. Wellicht heb je hier al eens van gehoord. Maar wat betekent dat nu, topdown denken en leren? Het tegenovergestelde is bottom-up denken: de delen bouwen op tot een geheel.
Iemand die topdown denkt, ziet eerst het geheel en pas daarna de delen. Wanneer er nieuwe informatie bijkomt, zoekt diegene naar verbanden. Wat hebben de dingen met elkaar te maken, wat hebben ze gemeen?
Informatie wordt aan elkaar gekoppeld. Als het verband niet duidelijk is, gaat de topdown denker deze zelf ordenen en verbanden zoeken. Het kan dan zomaar zijn dat het verkeerde koppelingen maakt en het uiteindelijke plaatje niet klopt.
Het is daarom van belang dat het kader, het einddoel, het grote geheel van tevoren bekend is. Als dat niet zo is, zullen deze kinderen vaak ‘Waarom…?’ vragen. Ze hebben namelijk die kapstok nodig om de informatie goed te kunnen opslaan.
Het ‘waarom’ motiveert hoogbegaafde kinderen
Om te leren, is het dan ook van belang dat duidelijk is waaróm het kind bepaalde dingen ‘moet’ doen. Wat is het leerdoel van een les of opdracht? Wat heb je aan de nieuwe kennis of vaardigheid? Wat wil je ermee bereiken?
Als het antwoord op deze vragen helder is, is de motivatie vaak groter. En wordt het doel ook sneller en beter bereikt.
Soms is er misschien geen duidelijk antwoord op bepaalde waarom-vragen. Bijvoorbeeld als je kind zegt: “Ik ga later toch nooit naar Frankrijk, waarom moet ik dan Franse woordjes leren?” Je kunt dan wijzen op het nut van het leerproces in plaats van op het nut van de inhoud.
Wijs kinderen op het herhalen, doorzetten of strategieën bedenken om de woordjes goed te onthouden als oefening in leren. Iets wat je ook op andere momenten weer goed kunt gebruiken. En woordjes en begrippen stampen kan heel lastig zijn, juist omdat er weinig verband te vinden is. Hoewel? Je kunt leren begrippen te clusteren (kledingstukken, kleuren, gevoelens etc).
Verbanden vind je overal
Niet alleen in de lessen op school is het belangrijk dat de leraar begint met het grote kader, geheel of einddoel. Ook bij het leren en huiswerk maken geeft het houvast. Wat wordt er van je verwacht? Wat moet je kennen en kunnen bij een toets? In de lesboeken worden vaak leerdoelen beschreven aan het begin van een hoofdstuk. Als je deze kunt beantwoorden, beheers je in principe de stof.
Probeer ook in de lesstof verbanden te vinden. Waar gaat het over? Gaat het bijvoorbeeld over Napoleon, in welke tijd leefde hij? Waar? Wat heeft hij gedaan wat nu nog invloed heeft? Met wie had hij te maken? Hoe zag hij eruit? Wat kan ik met al deze informatie? Maak daar een tekening of mindmap van.
Is jouw kind ook een topdown-denker en verliest het daardoor soms z’n motivatie? In mijn cursus Snel leren = leuk leren komt ‘verbanden vinden’ en ‘het waarom achterhalen’ uitgebreid aan bod, net als mindmappen en plannen.
